Ekzistojnë pesë skenarë të mundshëm për zhvillimin e një rendi të ri botëror deri në vitin 2030 për shkak të pandemisë së coronavirusit, sipas ekspertit amerikan në politikën ndërkombëtare, Joseph Nye.
Nye, një ish dekan i Shkollës së Shkencave Politike të Harvardit dhe një këshilltar i lartë dhe zyrtar i ngarkuar me politikën e jashtme në administratat e disa presidentëve amerikanë, deklaron se është e pamundur të thuash se si do të duket e ardhmja dhe të nxjerrësh vetëm një mundësi, raporton foreignpolicy.
Ai përshkroi pesë skenarë të mundshëm për mënyrën se si do të zhvillohen marrëdhëniet ndërkombëtare pas periudhës së COVID-19.
1. Fundi i globalizmit
Rendi botëror që u shfaq pas Luftës së Dytë Botërore nën ndikimin e Shteteve të Bashkuara u rrit në një botë të tregtisë dhe financave të liberalizuara dhe të globalizuara. Edhe para pandemisë së coronavirusit, ky urdhër u vu në pikëpyetje nga ngritja e Kinës dhe e populizmit në Perëndim, transmeton Telegrafi.
Kina ka përfituar nga globalizimi dhe liberalizimi, por ndërsa pesha e saj strategjike rritet, ajo gjithnjë e më shumë po angazhohet për krijimin e standardeve dhe rregullave. Amerika e kundërshton këtë, institucionet ndërkombëtare janë atrofizuar dhe thirrjet për sovranitet më të madh po rriten. Shtetet e Bashkuara qëndrojnë jashtë Organizatës Botërore të Shëndetësisë dhe Marrëveshjes së Klimës në Paris. Pandemia i jep besueshmëri këtij skenari sepse dobëson Amerikën si një “sistem menaxherësh” të rendit botëror.
2. Sfida e autoritarizmit si gjatë viteve tridhjeta të shekullit të kaluar
Papunësia masive, pabarazia e shtuar dhe marrëdhëniet shoqërore të prishura për shkak të ndryshimeve ekonomike të shkaktuara nga pandemia krijojnë një mjedis të favorshëm për zhvillimin dhe rritjen e autoritarizmit. Nuk mungojnë politikanët të cilët me kënaqësi do të përdornin populizmin nacionalist për të fituar pushtetin, transmeton Telegrafi.
Nativizmi dhe proteksionizmi janë në rritje. Tarifat dhe kuotat për mallra dhe punë po futen gjithnjë e më shumë. Migrantët dhe refugjatët po bëhen problem. Shtetet autoritare po përpiqen të konsolidojnë sferat rajonale të ndikimit, me forma të ndryshme të ndërhyrjes, kështu që rreziku i konflikteve të dhunshme po rritet. Disa nga këto trende ishin të dukshme edhe para vitit 2020, por shanset e dobëta për rimëkëmbjen ekonomike me një pandemi rrisin probabilitetin e tyre.
3. Dominimi botëror i Kinës
Ndërsa Kina kishte përgjigjen më të mirë ndaj pandemisë, ndryshimet ekonomike midis saj dhe fuqive të tjera botërore po ndryshojnë në mënyrë dramatike. Qysh në mes të vitit 2020, Kina po tejkalon Amerikën në rënie në fushën ekonomike dhe po zgjeron lidershipin mbi vendet që kanë treguar potencialin për të konkurruar me të.
Kina kërkon respekt dhe bindje në përputhje me forcën në rritje. Iniciativa e Rripit dhe Rrugës shërben jo vetëm për të ndikuar në vendet fqinje, por edhe në Evropë dhe Amerikën Latine. Votat kundër Kinës në institucionet ndërkombëtare po bëhen shumë të shtrenjta, sepse ato kërcënojnë ndihmën kineze ose investimet, si dhe hyrjen në tregun më të madh në botë. Ndërsa ekonomitë perëndimore janë dobësuar, qeveria kineze dhe kompanitë e mëdha janë në gjendje të riformojnë institucionet ndërkombëtare dhe të vendosin standarde.
4. Kthimi në politikën mjedisore
Opinioni publik në shumë vende po bëhet më i vetëdijshëm për rreziqet mjedisore dhe i jep përparësi ndryshimeve klimatike dhe çështjeve të ruajtjes së natyrës. Disa qeveri dhe kompani po riorganizohen për të harmonizuar punën e tyre me këtë. Edhe para pandemisë, mund të ishte parashikuar që disa vende do të përqendroheshin në çështjet e mjedisit. Duke treguar lidhjen midis specieve njerëzore dhe shëndetit të planetit, pandemia ka përshpejtuar pranimin e këtij koncepti, transmeton Telegrafi.
Për shembull, investimi amerikan prej 700 miliardë dollarësh në vit në mbrojtje nuk mund ta parandalonte që virusi të vriste më shumë amerikanë sesa së bashku të gjitha luftërat pas vitit 1945 . Në një strukturë të ndryshuar të përparësive politike, presidenti amerikan miraton Planin COVID Marshall, i cili do t’u mundësojë vendeve të varfra të sigurojnë vaksinën dhe të rrisin nivelin e kujdesit shëndetësor. Në atë mënyrë, ajo ndryshon marrëdhëniet gjeopolitike dhe përhap fuqinë e butë amerikane.
5. Çdo gjë do të jetë e njëjtë
Në vitin 2030, pandemia e coronavirusit duket tamam si një ngjarje e pakëndshme, e ngjashme me atë të etheve spanjolle nga 1918 deri në 1920 që i dukej njerëzve në vitin 1930, dhe me efekte të ngjashme gjeopolitike afatshkurtra. Gjendja e mëparshme vazhdon.
Së bashku me rritjen e fuqisë kineze, populizmin dhe polarizimin e brendshëm në Perëndim, së bashku me regjimet më autoritare, ekziston një shkallë e caktuar e globalizimit ekonomik dhe një vetëdije në rritje për rëndësinë e globalizimit mjedisor, duke njohur që asnjë vend nuk mund të zgjidhë probleme të tilla vetëm. Kina dhe Amerika po arrijnë të përballen me ndryshimet pandemike dhe klimatike, megjithëse, po konkurrojnë në fusha të tjera. Disa institucione ndërkombëtare po zhduken, disa po rinovohen dhe disa të reja po shfaqen. Shtetet e Bashkuara mbeten fuqia më e madhe, por me më pak ndikim se në të kaluarën.
Joseph Nye theksoi se katër skenarët e parë kanë 10 për qind mundësi të ndodhin, ndërsa ata që kanë mbetur kanë më pak se 50 për qind.
Kjo varet nga zhvillimi i një numri faktorësh në të ardhmen e afërt, nga zhvillimi i vaksinës së coronavirusit, përmes zgjedhjeve presidenciale amerikane, situatës në Bashkimin Evropian, por edhe ndikimeve ekonomike, arsimore apo shëndetësore në jetën e përditshme të qytetarëve rreth planetit.